تفسير الآيات الواردة في (( الإخاء ))

ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌تانه‌ی ده‌رباره‌ی برایه‌تی هاتوون

موسڵمانی خۆشه‌ویست گومانی تێدا نیه‌ كه‌وا ئه‌مڕۆ پێویستیمان به‌ برایه‌تی وخۆشه‌ویستی هه‌یه‌؛ چونكه‌ ئه‌گه‌ر ته‌ماشای بارودۆخی موسڵمانان بكه‌یین له‌ جیهان به‌ گشتی و كوردستانی خۆمان به‌ تایبه‌تی ده‌بینین كه‌وا موسڵمانان زۆر دوورن له‌یه‌كتر و به‌ باشی حاڵی نه‌بوونه‌ له‌ مه‌سه‌له‌ی برایه‌تی...بۆیه‌ به‌باشم زانی كه‌وا ته‌فسیری ئه‌و ئایتانه‌ی ده‌رباره‌ی برایه‌تی هاتوون له‌ قورئانی پیرۆزدا بۆ ئێوه‌ی خۆشه‌ویست ئاماده‌ بكه‌ین و پێشكه‌شی بكه‌ین، به‌ هیوای ئه‌وه‌ی سوودی لێ وه‌رگرن....

یه‌كه‌م: برایه‌تی نه‌سه‌ب:

١-{ وَمِنْ آبَائِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَإِخْوَانِهِمْ وَاجْتَبَيْنَاهُمْ وَهَدَيْنَاهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ} (الأنعام:87).

واته‌: هه‌روه‌ها هه‌ندێ له‌ باوك و نه‌وه‌و براکانیان هه‌ڵمان بژاردوون و ڕێنموونیمان کردوون بۆ ڕێگه‌ی ڕاست.

٢-{ وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا (51) وَنَادَيْنَاهُ مِنْ جَانِبِ الطُّورِ الْأَيْمَنِ وَقَرَّبْنَاهُ نَجِيًّا (52) وَوَهَبْنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِنَا أَخَاهُ هَارُونَ نَبِيًّا} ( مريم:51-53).

دووه‌م: برایه‌تی ئاینی

١-{ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ}( الحجرات:١٠).

واته‌: بێگومان ته‌نها باوه‌ڕداران بران که‌واته‌ له‌ نێوان دوو براتاندا (ئاژاوه‌ هه‌بوو) ئاشته‌وایی بکه‌ن و له‌خوا بترسن تا ڕه‌حمتان پێ بکات.

١-{يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ}( الحجرات:١٢).

واته‌: ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌ خۆتان له‌ زۆرێك له‌ گومانه‌کان بپارێزن چونکه‌ به‌ڕاستی هه‌ندێك له‌ گومانه‌کان تاوانن سیخوڕی مه‌که‌ن (و به‌دوای ناته‌واوی یه‌کتردا مه‌گه‌ڕێن) له‌ پاشمله‌ به‌ خراپه‌ باسی یه‌کتری مه‌که‌ن ئایا کام له‌ ئێوه‌ پێ ی خۆشه‌ که‌ گۆشتی برا (ئایینی یه‌که‌ی) بخوات؟ به‌ مردوویی بێگومان قێزتان لێ ی دێته‌وه‌و پێتان ناخۆشه‌ وه‌ له‌خوا بترسن بێگومان خوا ته‌وبه‌ گیراکه‌ری به‌ به‌زه‌یی یه‌.

٢-{وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آَيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ}( آل عمران: 103).

واته: هه‌مووتان ده‌ست بگرن به‌هۆی په‌یوه‌ستیتان به‌خواوه‌(که‌ قورئانه‌) چه‌ند به‌ره‌که‌(و لێک جیا) مه‌بن بییر له‌ به‌هره‌و چاکه‌ی خوا بکه‌نه‌وه‌ به‌سه‌رتانه‌وه‌ له‌ کاتێکدا که‌ ئێوه‌ دوژمنی یه‌کتر بوون به‌ڵام خوا هۆگری خسته‌ نێوان دڵه‌کانتان ئیتر بوون به‌ برای یه‌کتر به‌هۆی ئه‌و چاکه‌ی خواوه‌، وه‌ ئێوه‌ له‌سه‌ر لێواری چاڵێ بوون له‌ئاگر به‌ڵام خوا ڕزگاری کردن لێ ی ئا به‌و جۆره‌ خوا به‌ڵگه‌کانی خۆی ڕوون ده‌کاته‌وه‌ بۆتان تا به‌رده‌وام بن له‌سه‌ر ڕێنموونیی یان له‌سه‌ر شاره‌زایی.

سێهه‌م: برایه‌تی هۆزایه‌تی

١-{كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلِينَ (105) إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ}( الشعراء:105-106).

واته‌: گه‌لی نووح (علیه‌ السلام) پێغه‌مبه‌رانیان به‌ درۆزن دانا (بڕوایان پێ نه‌کرد)ن. (105) کاتێ که‌ نووحی برایان پێ ی وتن ئایا ناترسن له‌ خوا واته‌ خۆتان ناپارێزن.

٢-{ وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَارْجُوا الْيَوْمَ الْآَخِرَ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}( العنكبوت:36).

واته‌: وه‌ بۆ خه‌ڵکی مه‌دیه‌نیش شوعه‌یبی برایانمان (نارد) وتی ئه‌ی گه‌له‌که‌م خوا بپه‌رستن و به‌هیواو ئومێدی ڕۆژی دوایی بن وه‌ خراپه‌کاری ڕۆچوو مه‌بن له‌ زه‌وی دا.

چواره‌م: برایه‌تی خۆشه‌ویستی

{ إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ (45) ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ آَمِنِينَ (46) وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْوَانًا عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ}( الحجر: 45-47).

واته‌: به‌ڕاستی خۆ پارێزو له‌ خواترسان له‌ناو باخات و کانیاودان. (45) پێیان ده‌ووترێت بچنه‌ ناویانه‌وه‌ به‌هێمنی و بیوه‌یی. (46) هه‌ر ڕق و کینه‌یه‌ك له‌ دڵیاندا بووبێ ده‌رمان هێناوه‌ برای یه‌کترن به‌رامبه‌ر یه‌کترن له‌سه‌ر کورسی.

پێنجه‌م: برایه‌تی هاوڕێیه‌تی

{ قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الْمُعَوِّقِينَ مِنْكُمْ وَالْقَائِلِينَ لِإِخْوَانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنَا وَلَا يَأْتُونَ الْبَأْسَ إِلَّا قَلِيلًا}( الأحزاب: 18).

له‌ كۆتاییدا داواكارم له‌ خوای گه‌وره‌ برایه‌تی وخۆشه‌ویستی بخاته‌ نێوان موسڵمانه‌وه‌ و سه‌ركه‌وتنی دونیای وقیامه‌تیان بكات.

 سه‌رچاوه‌:

١-كتێبی موسوعة نضرة النعیم، لاپه‌ڕه‌:٩٥ تا ٩٧.

٢-پوخته‌ی ته‌فسیری قورئان، مه‌لا موحه‌مه‌د مه‌لا صاڵح.