بعض سنن الصوم
البطاقة التعريفية 1-السحور...2-تأخير السحور...3-تعجيل الفطر...4-الفطر على رطب فإن لم يجد فعلى تمر فإن لم يجد فعلى ماء...
هه‌ندێ له سووننه‌ته‌كانی ڕۆژوو
سوپاس بۆ په‌روه‌ردگاری به‌سۆز و به‌زه‌یی كه جارێكی تر ده‌رفه‌تی داین بگه‌ینه‌وه به‌مانگی پیرۆزی ڕه‌مه‌زان ودرود وصه‌ڵاواتیش بۆ ئه‌و پێغه‌مبه‌ره‌ی كه‌له‌م مانگه‌دا خوای گه‌وره كردی به خاتم الأنبیاء وسید المرسلین .
خۆشه‌ویستان له‌باسی ئه‌مجاره‌ماندا هه‌ندێك له سوننه‌ته‌كانی ڕۆژووتان بۆ باس ده‌كه‌ین به‌ئومێدی ئه‌وه‌ی إن شاء الله جێگای ڕه‌زامه‌ندی خوای گه‌وره و پاشان ئێوه‌ی به‌ڕێزیش بێت .
یه‌كه‌م : پارشێوكردن : مه‌به‌ست له پارشێوكردن ئه‌وه‌یه پێش بانگی به‌یانی هه‌ڵسیت به‌مه‌به‌ستی خۆ ئاماده‌كردن بۆ ڕۆژووی سبه‌ینێ ئه‌ویش به خواردن وخواردنه‌وه‌ی ئه‌وه‌ی په‌روه‌ردگار كردبێتی به نصیبت، جا ئه‌گه‌ر برسیشت نه‌بێت هه‌ر سوننه‌ت وایه به‌خه‌به‌ر بێیته‌وه و ئه‌گه‌ر به‌شتێكی كه‌میش بووبێت پارشێوه‌كه‌ت بكه‌یت، چونكه پێغه‌مبه‌ری خودا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : " السحور بركة، فلا تدعوه ولو أن یجرع أحدكم جرعة ماء، فإن الله وملائكته یصلون علی المتسحرین " { رواه الإمام أحمد} واته : پارشێوكردن به‌ره‌كه‌ته، باهیچ كه‌سێك له ئێوه واز له‌پارشێوكردن نه‌هێنیت ئه‌گه‌ر به قومێك ئاویش بووبێت، چونكه خوای گه‌وره وفریشته‌كان صه‌ڵاوات ئه‌ده‌ن له‌سه‌ر پارشێوكه‌ران .
هــه‌روه‌ها له‌فه‌رمــووده‌یه‌كی تری ســه‌حیدا هاتووه : " تسحروا فإن في السحور بركة " { رواه البخاري ومسلم } واته : پارشــێو بكه‌ن، چونكه پارشێوكردن فه‌ڕ و به‌ره‌كه‌تی تێدایه .
له‌فه‌رمووده‌یه‌كی تردا هاتووه : " فصل بین صیامنا وصیام أهل الكتاب أكلة السحر " { رواه مسلم } واته : جیاوازی نێوان ڕۆژووی ئێمه و ڕۆژووی خاوه‌ن كتێبه‌كان له گاور و جوله‌كه خواردنی نانی پارشێوه .
دووه‌م : دواخستنی پارشێو بۆ نزیكی كاتی بانگی به‌یانی، به‌مه‌رجێك دڵنیا ببیت كه هێشتا ڕۆژ نه‌بووه‌ته‌وه، چونكه‌زه‌یدی كوڕێ ثابت ( خوای لێ ڕازی بێت ) ڕێوایه‌تی كردووه و ئه‌ڵێت : " تسحرنا مع رسول الله ( صلی الله علیه وسلم ) ثم قمنا إلی الصلاة، قال قلت : كم كان قدر ذلك ؟ قال : قدر خمسین آية " { رواه الترمذي } واته : له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) پارشێومان كرد وپاشان هه‌ستاین بۆ نوێژ، ئه‌ڵێت ووتم : ماوه‌ی نێوان پارشێو و نوێژه‌كه‌تان چه‌ندێك بوو؟ ووتی : به ئه‌ندازه‌ی خوێندنی په‌نجا ئایه‌ت بوو .
سێهه‌م : نزا وپاڕانه‌وه له‌كاتی به‌ربانگدا : سوننه‌ته له‌كاتی به‌ربانگدا دوعا ونزا بۆ خۆت و كه‌سو كارت وئه‌و كه‌سانه بكه‌یت كه داوای دوعای خێریان لیكردوویت له‌گه‌ڵ دوعا ونزا بۆ ته‌واوی موسڵمانانی سه‌ر زه‌وی به‌تایبه‌تی بۆ ئه‌و تێكۆشه‌رانه‌ی كه له‌پێناو به‌رزی ووشه‌ی ( لا إله إلا الله و محمد رسول الله ) به‌هه‌ق تێده‌كۆشن .
وه ده‌بێت ئه‌و دوعایه بخوێنرێت كه وارد بووه له پێغه‌مبه‌ری خواوه ( صلی الله علیه وسلم)، وه ئه‌وه‌ی وارد بووه بریتیه له ( بسم الله )، به‌ڵام ئه‌و نزایه‌ی كه بڵاوه له ناو خه‌ڵكیدا له‌گه‌ڵ به‌ربانگ كردنه‌وه‌دا ده‌ڵێین:" اللهم لك صمت وبك آمنت وعلی رزقك أفطرت،اللهم تقبل مني إنك أنت السميع العليم" واته: ئه‌ی په‌روه‌ردگار بۆ تۆ به‌ڕۆژوو بووم، وبه‌تۆیش باوه‌ڕم هێنا، وله‌سه‌ر ڕزق وڕۆزی تۆ ڕۆژم شكاند، ئه‌ی په‌روه‌ردگار لێیم وه‌رگره...ئه‌م دوعایه ئیبن القیم ده‌رباره‌ی ده‌ڵێت: فه‌رموده‌یه‌كی لاوازه(ضعیف). هه‌روه‌ها ئه‌م دوعایه‌ش هاتوه " ذهب الظمأ وابتلت العروق وثبت الأجر إن شاء الله"رواه أبو داود، والبیهقی، وحسنه الألباني في الإرواء 39/4، واته: تینویه‌ت ڕۆشت وڕه‌گ وده‌ماره‌كان پاراو بوونه‌وه وپاداشتیش به‌یارمه‌تی وویستی خوا جێگیربوو .
وه‌سه‌باره‌ت به‌گیرابوونی دوعاونزای ڕۆژووه‌وانیش پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : " إن للصائم دعوه عند فطره لا ترد " { رواه ابن ماجه } واته : ڕۆژووه‌وان له‌كاتی به‌ربانگ وشكاندنی ڕۆژووه‌كه‌یدا نزایه‌كی هه‌یه كه خوای گه‌وره نایگێڕێته‌وه و گیرای ده‌كات .
چواره‌م : ڕۆژوو شكاندن به سێ ده‌نك خورمای ( رطب ) ته‌ڕ وپاراو، خۆ ئه‌گه‌ر خورمای ڕوطه‌بیش نه‌بوو ئه‌وا هه‌ر هه‌وڵبده به‌خورمای ووشك بیشكێنێت، ئه‌گه‌ر خورمایش به‌رده‌ست نه‌بوو ئه‌وا باشتر و سوننه‌ت وایه كه به ئاو ڕۆژووه‌كه‌ت بشكێنێت، ئه‌نه‌سی كوڕی مالیك ( خوای لێ ڕازی بێت ) له‌م باره‌یه‌وه فه‌رمووده‌یه‌كی ڕیوایه‌تكردووه و ئه‌ڵێت : " كان رسول الله ( صلی الله علیه وسلم ) یفطر علی رطبات قبل أن یصلي، فإن لم تكن فعلی تمرات، فإن لم تكن حسا حسوات من ماء " { رواه أبو داود } واته : پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) پێش ئه‌وه‌ی نوێژی شێوان بكات به‌چه‌ند ده‌نكه خوارمایه‌كی ته‌ڕو پاراو به‌ربانگی ده‌كرده‌وه، خۆ ئه‌گه‌ر نه‌شبوایه ئه‌وا به‌چه‌ند ده‌نكه خومایه‌كی ووشك به‌ربانگی ده‌كرده‌وه، وه ئه‌گه‌ر هه‌ر نه‌شبوایه ئه‌وا به‌چه‌ند قومه ئاوێك به‌ربانگی ده‌كرده‌وه .
پێنجه‌م : زوو به‌ربانگ كردنه‌وه : ئه‌مه‌ش كاتێك ده‌بێت به‌ته‌واوه‌تی دڵنیا بوویته‌وه له ئاوابوونی خۆر، چونكه پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) له‌فه‌رمووده‌یه‌كدا فه‌رموویه‌تی : " لا یزال الناس بخیر ما عجلوا الفطر " { أخرجه البخاري } واته : به‌ردوام خه‌ڵكی له‌خێروچاكه‌دان مادامێك په‌له بكه‌ن له ڕۆژوو شكاندنیان .
به‌ئومێدی ئه‌وه‌ی به‌م ئه‌ندازه‌یه توانێبێتمان خوای گه‌وره‌مان له‌خۆمان ڕازی كردبێت وتوانێبێشیتمان شتێكمان له خه‌رمانی زانست وزانیاریتان زیادكردبێت .
وصلی الله وسلم علی نبينا محمد وعلی آله وصحبه وسلم
والسلام علیكم ورحمة الله وبركاته
