غزوة بدر الكبرى.. دروس وعبر
البطاقة التعريفية 
غه‌زای به‌دری گه‌وره..چه‌ند په‌ند و ئامۆژگارێیك
مانگی ڕه‌مه‌زانن مانگی جیهاد و خۆبه‌خشین و عیزه‌ته، وه‌مێژوی موسڵمانان پڕ و ده‌وڵه‌مه‌نده‌له‌باس كردنی سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر كوفردا له‌م مانگه‌پیرۆزه‌دا...یه‌كێك له‌و جه‌نگه‌‌به‌ناوبانگه‌ی موسڵمانان كه‌له‌م مانگه‌پیرۆزه‌دا روییدا، بریتیه‌له‌جه‌نگی " بدر الكبرى " .
رۆژی به‌در ئه‌و رۆژه‌یه كه‌وا جیاكردنه‌وه بوو له‌نێوان ئه‌هلی باوه‌ڕدار و بێ باوه‌ڕ، خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: { وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ } ( سورة الأنفال:41) .
وه‌رۆژی به‌در جیاكردنه‌ویه له‌نێوان دوو قوناغ له‌مێژووی موسڵمانان، قوناغی ئارامگرتن له‌سه‌ر ناڕه‌حه‌تی و ئه‌زیتدان و سوكایه‌تی پێكردن، وه‌له‌نێوان قوناغی واجب بوونی قیتال و گه‌ڕان به‌دوای ئه‌هلی كوفردا، خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: { أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ) (سورة الحج:39) . وه‌خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت : { فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) (التوبة:5) وه‌خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت :{ وَإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ) (التوبة:12) وه‌خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت :{ وَقَاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَمَا يُقَاتِلُونَكُمْ كَافَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ } (التوبة:36) .
وه‌شه‌ڕی به‌در نموونه‌یه‌كی زۆر جوانه بۆ زیره‌كییه‌كی بێ وێنه، كه‌وا ئه‌هلی باوه‌ڕدار و ئه‌وانه‌ی كه‌دڵنیان به به‌ڵێنی خوای گه‌وره ، وه‌له‌و باره‌وه‌خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت :{ إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقّاً فِي التَّوْرَاةِ وَالْأِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) (التوبة:111) .
وه‌له‌پاش ئه‌م پێشه‌كیه‌پێم خۆشه‌چه‌ند وانه‌و په‌ند و ئامۆژگارێكی به‌سوودی وه‌ڕكیراو له‌غه‌زای به‌در كه‌ش به‌ئێوه‌ی ئازیز بكه‌م :
یه‌كه‌م:دروسته‌موسڵمانان ڕێگه‌بگرن له‌قافڵه‌ی بێ باوه‌ڕان [ ئه‌مه‌ش به‌ڕازی بوونی پێشه‌وای موسڵمانان ده‌بێت ]،قورتوبی ـ ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ ده‌فه‌رموێت: " ده‌رچونی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم بۆ به‌ده‌سهێنانی قافڵه‌بازرگانیه‌كه‌ی قوڕه‌یش به‌ڵگه‌یه‌له‌سه‌ر حه‌ڵاڵ بوونی پاره‌ی بێ باوه‌ڕان ".
دووه‌م: ده‌رچونی بێ باوه‌ڕان بۆ جه‌نگ كردن له‌گه‌ڵ موسڵمانان ته‌نها له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌گه‌نده‌ڵی بڵاو ببێته‌وه‌له‌سه‌ر زه‌وی و كه‌س نه‌مێنێت بڵێیت " لا إله إلا الله " ، وه‌خوای گه‌وره‌ئاگاداری كردوین له‌و مه‌به‌سته‌گڵاوه‌یا‌ن، خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: { وَلا يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا وَمَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُولَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ) (البقرة:217) .
جه‌نگی نێوان موسڵمانان و بێ باوه‌ڕان به‌رده‌وامه‌تا رۆژی كۆتایی، وه‌ئه‌گه‌ر موسڵمانان بيانه‌وێت ئه‌و جه‌نگه ڕاگرن ئه‌وه‌نرخه‌كه‌ی ته‌نها وازهێنانیانه‌له ئاینه‌كه‌یان، خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت: { وَلَنْ تَرْضَى عَنْكَ الْيَهُودُ وَلا النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ } (البقرة:120) .
سێیه‌م:دروسته‌موسڵمانان چاوه‌كان ( العیون ) به‌كار بهێنن له‌سه‌ر بێ باوه‌ڕ و ئه‌هلی جه‌نگ، ئه‌وه‌تا پێغه‌مبه‌ری خوا )صلى الله عليه وسلم) سێ هاوه‌ڵی خۆی نارد بۆ ئه‌وه‌ی بزانێت قه‌باره‌ی دوژمنان چه‌نده.
چواره‌م:گرنگه‌پێشه‌وای موسڵمانان ڕاوێژی شوێنكه‌وتوانی خۆی بكات، به‌تایبه‌ت خه‌ڵكانی تێگه‌یشت و ژیر و دانا، هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ی شاره‌زاییان هه‌یه‌ده‌رباره‌ی جه‌نگ.
پێنجه‌م:جه‌نگی به‌در ئازایه‌تی هاوڵه‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوای ئاشكرا كرد.
شه‌شه‌م:خوای گه‌وره‌ئه‌و باوه‌ڕدارانه‌جێگر ده‌كات كه‌درده‌چن بۆ به‌رگری كردن له‌ئاینی پیرۆزی ئیسلام.
حه‌وته‌م: دروسته پێشه‌وای موسڵمانان ئاگادار بكرێته‌وه‌له‌‌هه‌ر شتێك سودی هه‌بێت بۆ سوپای موسڵمانان .
هه‌شته‌م: زیره‌كی پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم ، كه‌وا له‌ناو جه‌رگه‌ی جه‌نگه‌كه‌دا له‌گه‌ڵ هاوه‌ڵه‌كانی شان به‌شان بوو و ریزی موسڵمانانی ڕێك ده‌خست.
نۆیه‌م: سه‌ركه‌وتن ته‌نها له‌لایه‌ن خوای گه‌وره‌یه‌وه‌یه، بۆیه‌ده‌بێت موسڵمانان داوای سه‌ركه‌وتن ته‌نها له‌خوای گه‌وره‌بكه‌ن و، پاشان هۆكاره‌كانی سه‌ركه‌وتن ڕه‌چاو بكه‌ن.
ده‌یه‌م: خوای گه‌وره‌ئه‌و كه‌سانه‌ته‌وفیق ناكات كه‌شیرك و بێ باوه‌ڕی ده‌كه‌ن و دژایه‌تی ئاینی پیرۆزی خوا ده‌كه‌ن، وه‌دوارۆژیش هه‌ر بۆ ئه‌و كه‌سانه‌یه‌كه‌له‌خوای گه‌وره‌ده‌ترسن.
یازده‌هه‌م: دروسته‌هێزو توانا ئاشكرا بكرێت به‌رامبه‌ر بێ باوه‌ڕان، بۆ ئه‌وه‌ی بیان ترسێنن .
وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين
