لكل داء دواء

…Имам Муслим ъзнн «Сахих» китебинде Жабир ибн Абдуллахтан мындай хадис риваят кылган;
Ал (расулуллах саллаллоху алейхи саллам) айтты;

«Ар бир оорунун шыпаасы бар…»
    Имам Ахмад «Муснад» китебинде Усама ибн Шурайк деген сахаабанын тъмънк съзн келтирген; «Бедиундер келишип ; «Эй, Аллахтын элчиси, биз (ооруган кезде табыптарга кайрылып) шыпаа издесек болобу?» «Ооба, Эй Аллахтын пенделери, шыпаа издегиле. Анткени, Аллах бир гана оорудан башка бардык ооруларга шыпаа жараткан. «Ал кандай оору?» деп сурашты эле, «Ал - карылык» деди»
    Жана (Ахмадтын) «Муснад, (Абу Даудтун) «Сунан» китептеринде Абу Хузаамадан мындай хадис риваят кылынган;
    «Мен – Я,Расулуллах! Биздин ъзбзгъ дем салдырганыбыз, (табыптардан) шыпааланганыбыз жана ооруулардан алдын ала сактанганыбыз Аллахтын тагдырынан кээ бирлерин кайтара алабы?» деп сурады эле, (расулуллах); «Ошол ишиёердин ъз тагдыр» деп жооп берди.»
    Бул хадистер оорулардын алдын алуу керектигине жана буга каршы болгондордун съз баатыл (негизсиз) экенине далил болот.

***

Расулуллах (ден – соолук чн эё зарыл болгон) тамактануудагы эё туура эрежени къргъзп мындай деген;
    «Адам баласы толтурган «идиштердин» эё жаманы – анын курсагы. Адам баласына ъзъгн ойготоор даражадагы аз гана тамак жетишет. Эгер курсакты толтуруу зарыл болуп калса, ашказанды чкъ бълглъ; бир бълг тамак – аш чн, бир бълг суусундуктар чн, дагы бир бълг дем алыш чн»

***

Къп ооруулар денеде ашыкча элементтер къбъйп кеткендиктин натыйжасында пайда болот. Ашказанды кыйнап, дене (организм) муктаж болгондон ашыкча, ар тркн тамак – аштарды жей бер жана ушуга адаттанып калуунун натыйжасында денеде ар кандай оорулар башталат. Ошондуктан, орточо ълчъмдъ жана орточо трдъ тамактанган абзел. Орточо желген тамак жакшы аш болот, (сиёет) къп жегенде ашказандын сиёирс аз болуп калышы ммкн. Денеге къп жеген пайдалуу эмес, къп сиёирген пайдалуу.
    Тамактануу ч даражага бълнът;

1 – Муктаждык даражасында

2 –Жетишерлик даражада

3 – Ашыкча даражада

Пайгамбарыбыз «ъзъкт ойготоор даражадагы аз гана тамактануу жетишт» деп жатат. Ошончо тамак аш менен алсыздык жоголот. Эми андан къбръъгн кааласа, ашказанынын чтън бирине ылайык жеп, калган эки бългн суюктук менен абага (дем алууга) калтырсын.

Ушул эреже менен тамактануу дене чн дагы, жрък чн дагы пайдалуу. Эгер тамак менен эле ашказан толуп калчу болсо, сууга ътъ аз орун калат. Аны суу менен толтурса, дем алууга орун калбайт. Мындан жрък да кыйналат. Денеде бошоёдук, чарчаёкылык пайда болот. Мчълър ъз вазыйпаларын ътъ жаман аткарат. Бул жаман кърнштър къп тамактанууга адаттанып калгандан келип чыгат. Ал эми кээ бир учурларда гана тоюп ичип – жемек зыян кылбайт. Сахаабалар Расулуллахтын алдында бир нече ирет тоюп тамактанышкан. Кндърдн биринде Абу Хурайра Расулуллах саллаллоху алайхи ва саллам берген стт тое ичип; «Сизди акыйкат менен жиберген Зат (Аллах) ка касам, ашказанымда бош орун калбай калды» дегени хадис китептеринде риваят кылынган.

(Бухарий «тамак - аш» китеби. 5375 – хадис. Тирмизи 2477 - хадис)

Ошентип, адамда жер, аба жана суу деген ч элемент болсо, Расулуллах ошол чъън тоюндуруш чн ашказанды чкъ бълп тамактанууга буюрду.
 

Шамсуддин Абу Абдуллах Мухаммад Ибн Каййим Жавзийянын

“Тибб – ун – набавий” (Пайгамбарыбыздын табыпчылыгы) китебинен которулду.