Бейиш жана адеп

Аллахтын коргоосунда болгур бурадарым, билесизби, Аллах менен пайгамбарына эё сйкт болгон нерселердин бири – бул адептлк. Саьд ибн Абу Ваккастан риваят кылынган сахих хадисте пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам мындай деген: “Аллах Таала улуу кулк-мнъздърд сйът жана акмакчылыктарды жаман кърът” (Хааким. “Сахихул жаамеь”)
    “Адептлк”, “чырайл кулк” же болбосо, арапчасына айтканда “хуснул-хулк” деп эмнеге айтылышын билесизби? Дйнъгъ берилбей ъткън аалым жана хадис илиминин алдыёкыларынан болгон Абдуллах ибн Мубаарак адептлкт эки ооз съз менен тъмъндъгчъ тшндргън: “адеп – бул жзёдн жайнап турушу, колдон келгенче жакшылык кылуу жана жамандыктан тыйылуу”

Урматтуу бурадарым!
    Биз ушул заманда моральдык кедейчилик-жакырлыкты башыбыздан ъткърдъбз. Шариятыбыз буюрган адеп-ахлакты къп адамдар унутушту жана ага арзыбаган нерсе сыяктуу мамиле жасап калышты.
Чынында, адеп-ахлак ислам дининде чоё орун ээлеген, бийик даражалуу нерсе.
Бурадарым, пайгамбарыбыздын ахлак жънндъг мына бул съз эсиёиздеби: “Мен жакшы адептерди толук йрът чн жиберилдим” (Бухарий. “Адеп” китеби)

Ойлонуёуз, бурадарым!
    Пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам пайгамбарчылыктын максатын адептлккъ чектегенинде чоё маани жатат.
    Исламда ътъ чоё иштер “хуснул-хулк” – жакшы адептер менен байланыштырылат:

1. Жакшылык. Нувас ибн Самьан айтат: “мен расулуллах саллаллоху алайхи ва салламдан жакшылык жана кнъъ эмне деп сураганымда ал:

“ жакшылык – бул жакшы кулк. Ал эми жамандык – бул адамдарга къргъзгё келбеген жръгёдъг нерсе” деп жооп берди. (Байхакий)

2. Адептлк адамды бейишке алып кирет. Абу Хурайрадан риваят кылынган бир хадисте пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва салламдан “кандай иш адамдын бейишке киришине эё къп себеп болот?” деп суралганда, “Аллахтан коркуу жана адептлк” деп жооп берди. Адамдардын тозокко тшснъ эё къп себеп болгон нерсе жънндъ суралганда болсо, “ооз менен чат” деп жооп берди.

(Ахмад, Термизий, Ибн Маажжа риваяттары)

3. Кыяматта амалдар таразага коюлганда, эё оор таш баскан жакшы амал адептлк болот. Абу Дардаа разияллоху анхудан риваят кылынган хадисте пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам айтат: “Кыямат кндъ момун адамдын таразасында адептлктан оорраак таш баскан эч бир жакшылыгы болбойт. Ал эми, Аллах Таала бузуксъз, уятсыз адамдарды жаман кърът”
(Ахмад, Термизий, Абу Дауд)

4. Адептлк – Бейишке тшнн гаранты. Анткени, адептлк менен жасанган адамдарга пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам бейиштин эё търнън бир й берилишине кепил болду. Абу Умаамадан риваят кылынган хадисте пайгамбарыбыз айткан: “Чындык ъз тарапта болгонуна карабай, талаш-тартышты таштаган адамга бейиштин четинен бир й болушуна мен кепилмин. Тамашалашып болсо да жалган сйлъбъгън адамга бейиштин ортосунан бир й болушуна мен кепилмин. Адептлк ээси болгон адамга бейиштин търнън бир й болушуна мен кепилмин” (“Сунану Абу Дауд”)

5. Адептлк – ибадат. Адам ъзнн адептлгу (жакшы адеби) себепт кн менен (нафил) орозо тутуп, тндъс туруп (нафил) намаз окуган кишинин даражасындай даражага жетишет.
Аиша энебизден риваят кылынган хадисте пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам: “Албетте, момун адам ъзнн адептлгу менен кндз (нафил) орозо тутуп, тндъс (нафил) намаз окуган кишинин даражасындай даражага жетишет” деген. (Абу Дауд. Ибн Хиббан)

6. Адепт адамдар – пайгамбардын Бейиштеги шериктери.
Жабир разияллоху анхудан риваят кылынган хадисте пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам айтты:
“Кыямат кндъг мажилисимде мага эё жакын отургандар жана мага эё сйкт болгондор силердин араёардагы эё адеп-ахлактуураагыёар. Ал эми, мага эё жаман кърлгън жана мажилисимден алыс болгондор шакылдап къп сйлъгън текебер адамдар” (Термизий)

7. Адептлк – бул мусулмандардын арасындагы эё улук, эё абзел, эё жакшы адамдардын сыпаты. Абдуллах ибн Амр ибн Аас разияллоху анхудан риваят кылынган муттафакун алайх хадисте пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам: “силердин араёардагы эё жакшыёар адептлкка ээ болгонуёар” деген. (Бухарий. Муслим.)

Урматтуу бурадар!
    Адептлктун ъзёз кбъ болгон ушунчалык даражасын, пазилетин жана улуулугун билгенден кийин мусулман адамдын ага къёл бурбай коюшун элестете аласызбы? Жок!
Эгер мусулман адам жогорку даражага жетн, пайгамбар саллаллоху алайхи ва салламдын мажилисинде урматталууну жана пайгамбар саллаллоху алайхи ва салламдай адепт болууну кааласа, эч качан адептлктън жз буруп кетпейт! Анас разияллоху анхудан риваят кылынган муттафакун алайх хадисте ал айтат: “Расулуллах саллаллоху алайхи ва саллам адамдардын арасындагы эё адептс эле” (Бухарий маьал фатх. Муслим.)

Ал эми, Абдуллах ибн Амр ибн Аасдан риваят кылынган дагы бир муттафакун алайх хадисте ал мындай деген: “Расулуллах саллаллоху алайхи ва саллам бузуксъз жана бузукпейил болгон эмес эле”
(Бухарий маьал фатх. Муслим.)
    Урматтуу бурадарым! Сиз азыр гана билип алган къп пазилеттери менен бирге адептлк ъзёзгъ гана пайда.

Амалына жараша сыйлыгы. Маселен, ырайымдуулук деген кулкту алсак, сизн ъзёздн арзыбаган ырайымдуу иштериёиз себепт ырайымдуулардын Ырайымдуусунун ырайымына жолугасыз. Анткени, “Сахихул Жаамеьде” келген бир сахих хадисте расулуллах саллаллоху алайхи ва саллам мындай деген: “сен жердегилерге ырайым кыл. Ошондо сага асмандагы (Аллах) ырайым кылат”.

Табараанийден риваят кылынган дагы бир хадисте пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам:

“Аллах пенделеринин арасындагы ырайымдууларга ырайым кылат” деген.

Ар бир адам эмнени эксе, ошону оруп алат. Ким ырайым къргъзбъсъ, ъз дагы ырайым кърбъйт.
Пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам айткан: “кимде-ким адамдарга ырайым кылбаса, Аллах да ага ырайым кылбайт” (Бухарий маьал фатх. Муслим.)
    Эгер сиз ъзёзгъ Аллахтан ырайым болушун кааласаёыз, анда ъзёзгъ жана башкаларга ырайымдуу болуёуз, жакшылыгыёызды колко кылып, биръън кул кылып албаёыз. Нааданга илимиёиз менен, кордолгонго мартабаёыз менен, кембагалга малыёыз менен, кнъългъ дубаёыз менен, чоё-кичинеге мээримиёиз менен, айбандарга сезимиёиз менен ырайым кылыёыз.
    Ачууёузду тыйыёыз. Аллахтын макулуктарына эё ырайымдуу адам Аллахтын ырайымына эё жакын адамдыр!
Эми, мусулмандарга съз же иш менен колдоо къргъз адебин алып карасак, бул жерде да “жакшылык кылсаё – жакшылык къръсё” деген формуланы табасыз. Анткени, пайгамбарыбыз саллаллоху алайхи ва саллам айткан:

“Кимде-ким бир бурадарынын муктаждыгына жардам берсе, Аллах Таала анын муктаждыгына жардам берет” (Бухарий. Муслим.)

“Кимде-ким дйнъдъ бир мусулман бурадарынын айыбын бекитсе, кыямат кндъ Аллах Таала анын айыбын бекитет” (Бухарий маьал фатх. Муслим.)
    “Кимде-ким дйнъдъ бир ыймандуу адамдын кайгы-капасын кетирсе, Аллах Таала кыяматта анын бир кайгысын кетирет.
    Кимде-ким дйнъдъ бир кыйналган адамдын оорун жеёил кылса, Аллах дйнъ-акыретте анын оорун жеёил кылат.

Кимде-ким дйнъдъ бир мусулмандын айыбын бекитсе, Аллах Таала дйнъ-акыретте анын айыбын бекитет.

Кайсы бир адам ъз бурадарынын кызматында болсо, Аллах ошол адамдын кызматында” (Сахиху Муслим)

Шейх Яхья Ибрахим аль Яхья. “Ажы бурадарга ачык кат” китебинен.