اعتصموا بحبل الله جميعاً ولا تفرقوا

مقالات البطاقة التعريفية
العنوان: اعتصموا بحبل الله جميعاً ولا تفرقوا
اللغة: أوزبكي
نبذة مختصرة: المقالة تتحدث أن الله أمر عباده على الاعتصام بحبل الله جميعا وأن لايتفرقوا.
تأريخ الإضافة: 2008-05-19
الرابط المختصر: http://IslamHouse.com/144232
:: هذا العنوان مصنف موضوعياً ضمن التصانيف الآتية ::
- هذه البطاقة مترجمة باللغات التالية: أوزبكي - بنغالي - تايلندي
نبذة موسعة

Биз Аллохдан кўркишга, Куръон атрофида бирлашишга буюрилганмиз

يأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنْتُمْ مُّسْلِمُونَ * وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَآءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَاناً وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ منَ النَّارِ فَأَنقَذَكُمْ منْهَا كَذلِكَ يُبَينُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ

Эй иймон келтирган инсонлар, Аллохдан чинакам такво билан кўркингиз ва факат мусулмон бўлган холларингизда вафот топингиз. Барчангиз Аллохнинг "аркони"га махкам ёпишингиз, бўлиниб кетмангиз. Аллохнинг сизларга ато килган неъматини ёдга олингиз. Эсланг, бир-бирингизга душман эдингиз, У сизларнинг калбларингиз орасини бирлаштирди, шундан Унинг неъмати шарофати ила биродарларга айландингиз. Сизлар олов жари ёкасида эдингиз, бас У сизларни ундан куткарди. Аллох Ўз оятларини сизларга мана шундай баён килиб беради, шоядки хидоят топсангизлар. (Оли Имрон сураси, 102, 103-оятлар).

* * *

Хамма яхши ишларнинг боши Аллохдан кўркишдан бошланади. Аллохдан кўрккан инсонлар умрларининг охиригача Унинг динига итоатда бўладилар.

Биз оятлар тафсирини "уммахотил-кутуб" (она китоблар) асосида беришга харакат килаяпмиз. Табарий рахимахуллох ёзадилар: "Мактови улуг бўлган Зот айтадики, "Эй Аллох ва Унинг расулини тасдик килган инсонлар! Аллохдан чинакам такво билан кўркинглар ва Унинг тоатида бўлиш, маъсиятидан четлашиш билан Унинг чегараларига риоя килинглар. Бу дегани Унга итоат килиш - исён килмаслик, шукр килиш - ношукур бўлмаслик, зикр килиш - эсдан чикармасликдир. Эй Аллох ва Унинг расулига иймон келтирганлар, Раббингизга тоат билан таслим бўлган холингизда, Унинг ягона Илохлигини ибодат ила исбот килган холингизда вафот бўлингиз".

Табарий бу оятнинг яна бошка маъноларни хам келтирадилар: "Ибн Аббос дедилар: "Аллохдан чинакам такво билан кўркинглар" дегани Аллох йўлида чинакам жиход килишга ва Аллох йўлида маломатчиларнинг маломатидан таъсирланмасликка, Аллох йўлида хаттоки ўзларининг, ота-оналарининг ва фарзандларининг зарарига бўлса хам адолат билан коим туришга бўлган даъватдир".

Куртубий ёзадилар: "Муфассирлар зикр килдиларки, бу оят нозил бўлган пайтда мусулмонлар: "Эй Расулуллох, бунга кимнинг кучи етади?" - дейишди. Бу буйрук уларга огир келди. Шунда Аллох азза ва жалла: "Токатингиз етганича Аллохдан кўркинглар" деган оятни (Тагобун сураси, 16-оят.) нозил килди ва бу оят Бакара оятини насх килди (амалдан колдирди - тарж) ... Бошкалар эса Тагобун ояти Бакара оятини баён килиб келди, дейишди. Бунда маъно "Аллохдан токатингиз етганича чинакам такво билан кўркинглар" дегани булади. Мана шу сўз тўгрирокдир".

Шундан сўнг Куртубий Ибн Аббоснинг бу оят насх килинмагани хакидаги сўзларини келтирганлар. "Факат мусулмон бўлган холларингизда вафот топинглар" - деган жумлани Ибн Касир бундай тафсир киладилар: "Яъни сог-саломатлик пайтингизда Ислом коидаларига риоя килиб боринглар, шунда мана шу холатда вафот топишингиз мумкин бўлади. Чунки Карийм зотнинг Ўз карами билан жорий килган одати шуки, ким кайси нарса билан хаёт кечирса, ўша нарса устида вафот бўлади. Ким кайси нарса устида вафот топса, ўша холатда тирилтирилади".

Аллохдан кўрккан инсонларнинг яна бир сифатлари: улар Куръон атрофида жам бўладилар, жамоатдан ажрамайдилар, бўлиниб кетмайдилар.

Табарий ёзадилар: "Барчангиз Аллохнинг "аркони"га махкам ёпишингиз..." Бу билан мактови улуг Зот ирода киладики, "хаммангиз Аллох берган сабабларга махкам ёпишингиз". Бу дегани Аллохнинг сизларга буюрган динини, Ўз китобида сизларга юборган тотув яшаш, Аллох амрига таслим бўлиш, хак калима устида бирлашиш каби амрларини махкам ушлангиз. ... Абдуллох ибн Масъуд "Аллохнинг аркони" жамоатдир, дедилар. Бошкалар бу калима билан Куръон ва унда буюрилган буйруклар назарда тутилган дейишди".

Аллохнинг аркони Унинг китобидир деган сўз Катода, Абдуллох ибн Масъуд, Суддий ва бошкалардан ривоят килинган. Бирок Куртубийнинг мана бу сўзлари бу айтилган сўзларнинг хаммасини чиройли йўсинда жамлайди: "Бу маъноларнинг хаммаси хам бир-бирига якин ва кўшилиб кетади. Чунки Аллох таоло инокликка буюрган, бўлинишдан кайтарган. Бўлиниш халокатдир, жамоат эса нажотдир. Аллох рахматига олсин Ибн Муборак айтганларки, "Шубхасиз, жамоат Аллохнинг арконидир. Бас унинг мустахкам туткичидан махкам ушлангиз".

Яна Табарий тафсирларида ўкиймиз: ".. бўлиниб кетмангиз". Катода айтадилар: Аллох азза ва жалла сизларнинг бўлиниб кетишингизни ёмон кўрди ва бунинг олдини олиб, сизларни шу ишдан огохлантирди ва кайтарди. У Сизларнинг кулок солиш, бўйсуниш, инок бўлиш, бирлашишингиздан рози бўлди. Бас, Аллох сизлар учун рози бўлган нарсага сизлар хам кучингиз етса, ўзларингизнинг фойдангиз учун рози бўлинглар. Яхшиликка эришиш учун имконият, ёмонликдан сакланиш учун кувват факат Аллохнинг мадади билангина насиб бўлади.

Абдуллох ибн Масъуддан ривоят килинади. У киши дедилар: "Эй одамлар, сизларга бўйсуниш ва жамоатда бўлиш вожибдир. Чунки бу иккиси Аллохнинг мустахкам арконидир. Жамоат ичида ва итоат килишда ёмон кўрадиган нарсангиз бўлиниб олиш билан топадиган яхши нарсангиздан кўра афзалрокдир".

"Аллохнинг сизларга ато килган неъматини ёдга олингиз". Катода дейдилар: сизлар бир-бирингизни сўяётган, кучлигингиз кучсизингизни "еяётган" эдингиз, Аллох Исломни олиб келди, бир-бирингизни биродарларга айлантирди. Ўрталарингизни келиштирди. Ундан бошки илох бўлмаган Аллохга касамки, шубхасиз иноклик рахматдир, бўлиниш азобдир!"

Табарий бу оятнинг тафсирида давом этиб хикоя киладиларки, Аллох ансорларга инъом килган неъмат улардаги исломий тотувлик ва бирлик эди. Уларнинг ораларида бўлган адоват эса Авс ва Хазраж кабилалари ўртасида жохилият даврида бўлган урушлар эди. Улар аслида бир ота ва бир онанинг фарзандлари бўлиб, бир тугишган ака-укадан таркалган эдилар. Кадим замонда уларнинг ўрталарида бир вокеа сабаб уруш чикади ва у 120 йил давом этади. Качонки Аллох таоло Ислом неъматини ато килгандан кейингина уруш олови ўчади. Мухаммад алайхиссалом шарофатлари билан уларнинг ўрталари ислох бўлади ва бир-бирлари билан дўст-биродарларга айланадилар.

Ибн Касирнинг ёзишларича, бу оят дархакикат Авс ва Хазраж хакида нозил бўлган: "Бунинг сабаби шуки, яхудийлардан бир киши Авс ва Хазраж кабиласидан бир гурух кишилар олдидан ўтиб колади. Буларнинг бирдам ва инокликларини кўриб, хафа бўлиб кетади. Кейин ўзига карашли бир одамни бу гурухнинг олдига юборади. У одамга буларнинг ичига кириб ўтиришни ва Буос кунида уларнинг ўрталарида бўлган урушни эслатиб, ўша пайтда бўлган ходисалар хакида гапиришни буюради. У худди шундай килади. Тўхтамасдан гапираверганидан ўтирганлар бунинг таъсирига бериладилар, хамиятлари кўзгалади. Бир-бирларига газаб кила бошлайдилар. Ўзаро хамла килишга ўтадилар. Ўз шиорларини айтиб, куролли тўкнашув учун бир-бирларини Харрага чикишга чорлайдилар. Бу хабар Набий соллаллоху алайхи ва салламга етди. У киши кавмнинг олдига келиб, уларни тинчлантиришга харакат кила бошладилар. "Мен сизларнинг ораларингизда бўла туриб жохилият даъвоси билан чикаяпсизларми?!" - дедилар. Кейин шу оятни тиловат килдилар. Шунда ансорлар ўзларидан содир бўлган ишга афсус килдилар. Бир-бирлари билан ярашдилар, ўзаро кучоклашиб, куролларини ташладилар. Аллох улардан рози бўлсин".

Хар бир замоннинг ўз олимлари бўлади. Улар Куръони каримни ўз даврларидаги одамлар учун осонрок тушуниладиган тарзда тафсир килиб, шархлаб берадилар. Акс холда одамлар: "бу биздан олдин ўтган одамлар учун ёзилган, хозир бошка замон-ку" дейишлари мумкин.

Биз Оли Имрон сурасининг иккита оятига багишланган шархни кадимги тафсир китобларидан иктибос килиб келтирдик. Ўзимизнинг раъйимиз, фикримиз голиб бўлмасин учун, бизнинг ёзаётганларимиз асосан мазкур тафсирларда берилган маъноларнинг сўзма-сўз таржимасидан иборат бўлаяпти. Бу тафсирлар неча юзлаб йиллар ўтса-да, ўз кадрини, ахамиятини асло йўкотмайди. Ундаги насихатлар хозирги давр мусулмонлари учун хам бирдек тааллуклидир. Эътиборли нукта шундаки, у тафсирларда биз ўрганаётган оятларнинг нозил бўлиш сабаблари хам зикр этилган. Бу услуб оятлар маъносини чукур ва илмий асосда ўрганиш, тўгри ва мукаммал тушунча хосил килиш учун нихоятда мухимдир. Аммо бу нарса оятлар маъносини маълум бир давр, гурух ёки вокеага чеклаб, хослаб кўйиш учун асос бўлмайди. Куръон барча замонлар ва хамма маконлар учундир. Мана шу маънони таъкидлаш учун бу оятларга хозирги замон муфассирларидан аллома Саъдий рахимахуллохнинг берган шархларини келтириб ўтамиз:

"Бу оятларда Аллох мўмин бандаларини Ўзининг буюк неъмати шукронасини бажо килишга ундаган. Бу шукрона Аллохдан хакикий такво билан кўркиш, Унинг тоатида бўлиш, маъсиятларини тарк этиш, бу амалларни Унга мухлис бўлган холда адо этиш, динни барпо килиш, бандаларга туширган ва Ўзи билан улар орасида сабаб килган "аркон", яъни Унинг дини ва китобини махкам ушлаш, шу нарса устида жамланиш, шу холатда то ўлим келгунча давом этиш билан бўлади. Яна Аллох бандаларга бу неъмат келмасидан аввал кандай холатда бўлганларини эслатди. Улар таркок ва бир-бирларига душман эдилар. Аллох уларни бу дин билан жам килди. Калбларини бирлаштирди ва ўзларини биродарларга айлантирди. Улар олов жари ёкасида эдилар, Аллох уларни бахтсизликдан куткарди. Саодат йўлига бошлади ва мана шу холатни мукаммал килишга буюрди: "Аллох Ўз оятларини сизларга мана шундай баён килиб беради, шоядки" Унга шукр килиш, Унинг "аркони"ни махкам ушлаш йўлига юрсангизлар".

Кўриб турганингиздек, бу ерда оятларнинг нозил бўлиш сабаблари келтирилмаган. Демак, бу оятларнинг талаблари бугун бевосита бизга каратилганига шубха килиш мумкин эмас. Муаллиф рахимахуллохнинг ниятлари хам ўтиб кетган аждодлар учун эмас, бугунги ва келажак авлодлар учун насихат килиш, тўгри йўлни кўрсатишдир. Аллох уларнинг барчаларидан рози бўлсин. Жойларини жаннатларда килсин.

muslimuzbekistan.com сайтидан.

Go to the Top