المؤمن ومحاسبة النفس

ด้วยพระนามของอัลลอฮฺ ผู้ทรงเมตตา ปรานียิ่งเสมอ

 

บททบทวนตนของทุกลมหายใจ

 

คืนวันล่วงเลยเปลี่ยนผันไม่หยุดพัก ปีเก่าได้จากเราไป  ปีใหม่เข้ามาแทนที่อย่างรวดเร็วจนพวกเรา(บางคน)มิทันรู้ตัว  ผ่านแล้วก็ผ่านเลยไป  ไม่มีการเอาใจใส่ไตร่ตรองหรือขบคิดกับช่วงชีวิตที่เลยผ่าน

แต่สำหรับมุอ์มินผู้ศรัทธาแล้ว ทุกลมหายใจของเขาไม่ว่าที่ผ่านมาหรือในขณะที่ดำเนินอยู่และในอนาคต  จะไม่มีช่วงวินาทีใดที่สูญเสียไปโดยมิได้รับกำไรอะไรเลย

 

ชีวิตของมุอ์มินนั้น แท้จริงเปรียบได้ดั่งพ่อค้าใหญ่  ซึ่งเขาจำเป็นจะต้องตรวจเช็คบัญชีรายรับรายจ่ายของตนเองอยู่ตลอดเวลา  และเมื่อครบหนึ่งปี เขาก็ไม่ลืมที่จะสรุปยอดบัญชีรายปีของเขา  เพื่อที่จะได้รู้ถึงยอดสุทธิว่าได้กำไรหรือขาดทุน  เขาจะต้องเป็นผู้ที่เฝ้าคอยตั้งคำถามแก่ตนเองอยู่ตลอดว่า  : เขานั้นได้พยายามนำพาชีวิตให้ใกล้ชิดกับความเมตตาของอัลลอฮฺมากน้อยแค่ไหน ?  จิตใจของเขานั้นยังมั่นคงยึดมั่นอยู่กับการเคารพภักดีต่อพระองค์อยู่หรือไม่ ? และอีกหลาย ๆ คำถามที่จะทำให้ความภักดีที่เขามีต่ออัลลอฮฺนั้นเพิ่มพูนขึ้น

  

สำหรับการเตรียมตัวดังกล่าวอัลลอฮฺได้ในย้ำไว้ในอัลกุรอานว่า

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللهَ إِنَّ اللهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ﴾ (الحشر : 18-19 ) 

ความว่า “โอ้บรรดาผู้ศรัทธาทั้งหลาย  พวกเจ้าจงยำเกรงอัลลอฮฺเถิด  และทุกชีวิตจงพิจารณาดูว่าอะไรบ้างที่ได้เตรียมไว้สำหรับวันพรุ่ง(วันกิยามะฮฺ) และจงยำเกรงอัลลอฮฺเถิด แท้จริงอัลลอฮฺนั้นเป็นผู้รู้ดียิ่งต่อสิ่งที่พวกเจ้ากระทำ  และพวกเจ้าอย่าได้เป็นเช่นบรรดาผู้ที่ลืมอัลลอฮฺ  มิฉะนั้นอัลลอฮฺจะทรงทำให้พวกเขาลืมตัวของพวกเขาเอง  ชนเหล่านั้นพวกเขาเป็นบรรดาผู้ฝ่าฝืน” (อัล-หัชรฺ /18-19)

 

ฉะนั้น การทบทวนบทบาทของตนเอง ถือเป็นหนึ่งแห่งกระบวนการที่จำเป็นต่อการขัดเกลาจิตวิญญาณของปวงบ่าวผู้ศรัทธา  เป็นสิ่งสำคัญในการประเมินตน เพื่อที่จะยืนหยัดมั่นคงอยู่บนแนวทางอันเที่ยงตรง

อัลลอฮฺตะอาลาได้กำชับให้ปวงบ่าวผู้ศรัทธาเกรงกลัวต่อการฝ่าฝืนบัญญัติของพระองค์ และให้ประเมินตนต่อกิจการงานที่ผ่านเลยมาก่อนที่จะไปยืนเผชิญหน้าต่อพระองค์ในวันที่ไม่มีการช่วยเหลือหรือให้โอกาสแก้ตัวใดๆ 

และสำหรับผู้ที่ประกอบการงานที่ดีเพื่อพระองค์ แน่นอนการงานของพวกเขาจะไม่สูญเปล่า ดังที่พระองค์ได้ตรัสไว้ว่า

﴿وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ﴾ (التوبة : 105 )

ความว่า “จงกล่าวเถิดมุฮัมมัดว่า  พวกท่านจงทำงานเถิด แล้วอัลลอฮฺจะทรงเห็นการงานของพวกท่าน  และรอซูลของพระองค์ และบรรดามุอ์มินก็เห็นด้วย และพวกท่านจะถูกนำกลับไปยังพระองค์ ผู้ทรงรอบรู้ในสิ่งที่เร้นลับและสิ่งที่เปิดเผย แล้วพระองค์จะทรงแจ้งแก่พวกท่านในสิ่งที่พวกท่านได้กระทำไว้” (อัตเตาบะฮฺ / 105)  

 

สำหรับผู้ที่ศรัทธาและยอมจำนนตน จงขอบคุณต่ออัลลอฮฺเถิด ต่อทางนำที่พระองค์ทรงชี้แนะให้ดำรงอยู่บนอัล-อิสลาม จงขอบคุณต่อการช่วยเหลือของพระองค์เถิด ต่อกำลังเรี่ยวแรง ต่อทุกลมหายใจที่ได้ใช้ออกไปเพื่ออิบาดะฮฺต่อพระองค์  และจงอย่าได้ลืมตำหนิตัวเองในสิ่งที่บกพร่อง  พร้อมทั้งให้มีความตั้งใจอย่างมุ่งมั่นที่จะกระทำทดแทน-ชดเชยในสิ่งที่ขาดหายไป วางแผนใหม่เพื่อที่จะกระทำความดีงามต่าง ๆ ให้เพิ่มพูนในวันต่อไป ปีต่อไป และจงพยายามเบือนหน้าออกห่างจากสิ่งที่เป็นมะศิยะฮฺ(การฝ่าฝืน)ในทุกรูปแบบ  แท้จริงสำหรับผู้กลับเนื้อกลับตัวนั้นเขาจะได้รับความโปรดปรานอันยิ่งใหญ่ ดังที่อัลลอฮฺได้ตรัสไว้ในคัมภีร์ของพระองค์ว่า

﴿إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلاً صَالِحاً فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللهُ غَفُوراً رَّحِيماً﴾ (الفرقان : 70 )

ความว่า “นอกจากผู้ที่กลับเนื้อกลับตัว และผู้ที่ศรัทธา  และประกอบคุณงามความดี เขาเหล่านั้นแหละอัลลอฮฺจะทรงเปลี่ยนความชั่วของเขาเป็นความดี  และอัลลอฮฺทรงเป็นผู้ให้อภัย  ผู้ทรงเมตตาเสมอ” (อัลฟุรกอน / 70)

           

สำหรับการทบทวนตนเอง ท่านรอซูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ยังได้ตอกย้ำผ่านวจนะของท่านให้เราได้ทราบซึ่งมีใจความว่า “คนฉลาดคือ  ผู้ที่ทบทวนตัวเองและทำงานเตรียมไว้หลังจากความตาย  ส่วนคนโง่คือผู้ที่ทำตามอารมณ์ใฝ่ต่ำของตนเอง  และหวังต่ออัลลอฮฺอย่างลมๆ แล้งๆ” (บันทึกโดยอิหม่ามอะห์มัด)

           

               มุสลิมเชื่อว่าจะมีการสอบสวนต่อทุกการงานในโลกแห่งอาคิเราะฮฺ ณ เบื้องหน้าพระพักตร์ของอัลลอฮฺ เช่นที่มีปรากฏในอัลกุรอานหลายๆ อายะฮฺที่พูดถึงวันกิยามะฮฺ  ขณะที่อัลลอฮฺทรงยกบัญชีขึ้นบนตาชั่ง  และบัญชีนั้นจะถูกนำมาแสดงต่อหน้ามนุษย์ทุกคนอย่างละเอียดถี่ถ้วน

﴿وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً وَإِن كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ﴾ (الأنبياء : 47 )

ความว่า  “และเราจะตั้งตราชูที่เที่ยงธรรมสำหรับวันกิยามะฮฺ ดังนั้น จะไม่มีชีวิตใดถูกอธรรมแต่อย่างใดเลย และแม้ว่ามันเป็นเพียงน้ำหนักเท่าเมล็ดพืชเล็ก เราก็จะนำมันมาแสดง และเป็นการพอเพียงแล้วสำหรับเราที่เป็นผู้ชำระสอบสวน” (อัลอัมบิยาอ์ / 47)

           

ท่านอุมัร บิน อัลค็อฏฏอบ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ ส่งสาส์นไปยังอบีมูซา อัลอัชอะรีย์ เราะฎิยัลลอฮฺ อันฮุ ว่า “จงตรวจสอบตัวของท่านขณะที่ท่านมีความสุข ก่อนที่จะตรวจสอบขณะที่ท่านมีความทุกข์”  

 

และมีบันทึกว่าท่านอุมัร บิน อัลค็อฏฏอบ  เมื่อถึงยามค่ำคืน (ก่อนนอน) ท่านจะเอาไม้มาตีที่ฝ่าเท้าของท่านเอง และท่านจะถามว่า วันนี้เจ้าได้ทำอะไรไปบ้างแล้วหรือยัง ? 

           

                ความข้างต้นเป็นประหนึ่งการย้ำให้มุสลิมได้ตระหนักว่าจะต้องรำลึกอยู่เสมอถึงวินาทีที่เขาต้องยืนเผชิญหน้ากับอัลลอฮฺในวันกิยามะฮฺ  เพื่อที่พระองค์จะได้คิดบัญชีถึงสินค้าที่เขาได้เคยแบกมันไว้เหนือบ่าของพวกเขา ขณะที่เขาได้ดำรงไว้ซึ่งอิสลาม และต่อถ้อยคำที่เขาได้กล่าวปฎิญาน “ฉันขอปฏิญานตนว่าไม่มีพระเจ้าอื่นใดนอกจากอัลลอฮฺ  และมุฮัมมัดเป็นศาสทูตของพระองค์”  ต่อจากนั้นเขาได้เลือกยึดเอาหลักการอิสลามและหลักการอีมานมาเป็นพันธะสัญญา !!!  เพื่อได้เป็นข้อย้ำเตือนว่าเขาได้ปฎิบัติจริงตามนั้นหรือไม่อย่างไร !?

           

        ท่านหะซัน อัลบัศรีย์  กล่าวว่า  “มุอ์มินคือผู้ที่ตรวจสอบตนเองอยู่เนืองนิตย์ก่อนที่อัลลอฮฺจะตรวจสอบเขา การตรวจสอบบัญชีของเขาในวันกิยามะฮฺนั้นเป็นไปอย่างง่ายดาย และจะยังความสบายใจให้กับเขา  แต่จะเป็นเรื่องที่ยากลำบากยิ่ง พร้อมทั้งหนักอึ้งสำหรับบัญชีของผู้ที่ได้ปฎิบัติกิจการงานและใช้ชีวิตไปในดุนยา โดยมิได้ตรวจสอบไตร่ตรองทบทวนตนเองเลย”